Συντάκτης: Eleni Pap.

Γράφει  Χρήστος Παππάς, MD, PhD, MSc, Μαιευτήρας- Γυναικολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης, FIVI

Η θεραπεία της εξωσωματικής γονιμοποίησης περιλαμβάνει την διέγερση των ωοθηκών και την εμβρυομεταφορά.

Η διέγερση πραγματοποιείται με χρήση ορμονικών σκευασμάτων με σκοπό τη λήψη ενός ικανού αριθμού ωαρίων τα οποία θα γονιμοποιηθούν και θα προκύψουν έμβρυα από τα οποία θα διαλέξουμε αυτά που έχουν την καλύτερη δυναμική ώστε να έχουμε την καλύτερη δυνατή πρόγνωση.

Ένας από τους συχνότερους προβληματισμούς των γυναικών που πρόκειται να υποβληθούν σε  θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι η ασφάλεια των φαρμάκων. Είναι γνωστό ότι τα φάρμακα αυτά έχουν ενοχοποιηθεί στο παρελθόν για εμφάνιση επιπλοκών και παρενεργειών αλλά και καρκίνου στις γυναίκες που τα χρησιμοποίησαν. Η πραγματικότητα είναι ότι οι εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας  τα τελευταία χρόνια οδήγησαν σε σημαντικές αλλαγές και στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Τα σύγχρονα πρωτόκολλα που χρησιμοποιούμε απαιτούν πολύ μικρότερο διάστημα χρήσης των φαρμάκων, μικρότερες ημερήσιες δοσολογίες, δεν προκαλούν επιπλοκές ούτε παρενέργειες όπως συνέβαινε στο παρελθόν και είναι πολύ πιο αποτελεσματικά.

Σύμφωνα με τις τελευταίες τεκμηριωμένες μελέτες που έχουν δημοσιευθεί και αφορούν έναν τεράστιο αριθμό γυναικών που έλαβαν τέτοιου είδους θεραπείες (πάνω από 1,5 εκατομμύρια γυναικών από διαφορετικά κέντρα εξωσωματικής σε όλο τον κόσμο), δεν υπάρχει καμία συσχέτιση των φαρμάκων αυτών με την εμφάνιση καρκίνου στα ορμονοευαίσθητα όργανα του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος – δηλαδή στην μήτρα, τις ωοθήκες και τον μαστό. Φυσικά, πριν από την έναρξη της θεραπείας ο εξειδικευμένος ιατρός θα  πρέπει να λάβει ένα λεπτομερές ατομικό και οικογενειακό ιατρικό ιστορικό το οποίο δίνει σημαντικές πληροφορίες για πιθανές κληρονομικές παθήσεις που μπορεί να σχετίζονται με την λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων. Επίσης, στις γυναίκες άνω των 35 ετών εκτός από το υπερηχογράφημα των έσω γεννητικών οργάνων συνιστούμε να υποβάλλονται και σε υπερηχογράφημα μαστού και σ’ αυτές άνω των 40 ετών και σε μαστογραφία, πριν την έναρξη της θεραπείας.

Συμπερασματικά τα φάρμακα που χρησιμοποιούμε στις θεραπείες εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι ασφαλή και αποτελεσματικά. Η σωστή διερεύνηση και η εξατομικευμένη προσέγγιση για κάθε ζευγάρι οδηγεί με ασφάλεια στο επιθυμητό αποτέλεσμα που είναι η απόκτηση ενός υγιούς παιδιού.

 

Γράφει ο Ιωάννης Τζαφέτας, Ομ. Καθηγητής Μαιευτικής – Γυναικολογίας, ΑΠΘ, Επιστημονικός Διευθυντής FIVI Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης.

 

Η Διακολπική Έγχρωμη real-time Doppler Υπερηχογραφία αποτελεί μια από τις νεότερες εξελίξεις στη μελέτη και αντιμετώπιση προβλημάτων Υπογονιμότητας και όχι μόνο.

Η ενσωμάτωση της συσκευής Doppler στις κολπικές κεφαλές υπερήχων, πέραν της Ανατομικής απεικόνισης των έσω γεννητικών  οργάνων παρέχει επίσης τη δυνατότητα μελέτης και αξιολόγησης των λειτουργικών μεταβολών όπως αυτές εκφράζονται από τις διακυμάνσεις της αιματικής  ροής ακόμα και σε αγγεία χιλιοστομετρικών διαστάσεων κυρίως  στις τοξοειδείς, ακτινοειδείς και σπειροειδείς διακλαδώσεις της μητριαίας και ωοθηκικής αρτηρίας. Ακόμα και στα νεόπλαστα τριχοειδή του τοιχώματος των ωοθυλακίων, αναδεικνύοντας πιθανές αιτίες υπογονιμότητας γνωστές ως «άγνωστης αιτιολογίας».

• Σε συνδυασμό με την 3D/4D υπερηχογραφία συνθέτουν μία διαφορετική εικόνα της παθοφυσιολογίας της Αναπαραγωγής που εστιάζει περισσότερο στον κλάδο της απεικονιστικής Ιατρικής πέρα από τα καθιερωμένα κλασικά όρια της Γυναικολογίας. Η συστηματική εφαρμογή αυτής της τεχνολογίας μπορεί να χρησιμεύσει στην έρευνα και αντιμετώπιση φυσιολογικών και υπογόνιμων ζευγαριών και στην επιλογή του κατάλληλου πρωτόκολλου διέγερσης. Πρώτοι οι Goswamy και Steptoe σε μια πρωτοποριακή μελέτη ανακοίνωσαν το 1988, ότι: «μειωμένη ανταπόκριση της μητριαίας αρτηρίας στο μέσον της εκκριτικής φάσης, εκδηλούμενη κατά την εξέταση Doppler ως έλλειψη ή ποιοτική αλλοίωση του εύρους του διαστολικού κύματος (diastolic flow velocity), είναι ενδεικτική περιορισμένης αιμάτωσης της μήτρας και χαρακτηρίστηκε ως αιτία υπογονιμότητας». Η παρατήρηση αυτή επιβεβαιώθηκε στη συνέχεια με ορμονικούς ελέγχους, βιοψίες ενδομητρίου και ιστολογικές εξετάσεις (Kupesic, 1997)

 

• Η κολπική έγχρωμη Doppler υπερηχογραφία μπορεί να συμβάλει  στην  έγκαιρη αναγνώριση ασθενών με υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών (εμφάνιση αιματικής ροής στο στρώμα πριν την 7^η ημέρα του κύκλου), στην  πρόβλεψη της βιωσιμότητας της αρχόμενης και στην έγκαιρη διάγνωση της έκτοπης κύησης. Το RI λ.χ. τη 10η ημέρα του κύκλου (Resistance Index, δείκτης αντίστασης- ένας από τους βασικούς δείκτες Doppler) είναι σαφώς χαμηλότερο σε γυναίκες που καθίστανται έγκυες (RI<0,5) σε σχέση με εκείνες που δε συλλαμβάνουν. RI>0,8 κατά κανόνα είναι ασυμβίβαστο με κύηση. Μπορεί, επίσης, να διευκολύνει τη διαφορική διάγνωση μεταξύ καλοήθων  και  κακοήθων  γυναικολογικών  παθήσεων άμεσα, όπως επίσης στην αντιμετώπιση της ανδρικής υπογονιμότητας. Η ατραυματική και επαναλαμβανόμενη χαμηλού κόστους αυτή μέθοδος μπορεί να διακρίνει την αποφρακτική από την μη αποφρακτική αζωοσπερμία και να βελτιώσει τα αποτελέσματα της βιοψίας όρχεος (TESE) στοχεύοντας, προ ή διεγχειρητικά, στην πλέον αγγειοβριθή περιοχή με έντονη σπερματογένεση, ιδιαίτερα σημαντικό σε ολιγο-ασθενοσπερμικούς άνδρες.

 

• Το Βιοφυσικό προφίλ της μήτρας (Biophysical Profile of the Uterus-BPU).  Η ημέρα χορήγησης της HCG αποτελεί ένα κομβικό σημείο αποφασιστικής σημασίας στην όλη διαδικασία της διέγερσης. Η τιμή του PI (Pulsatility Index 2-3) μπορεί να καθορίσει αντικειμενικά την κατάλληλη ημέρα χορήγησης της. Το διεθνώς καθιερωμένο κλασικό πρωτόκολο (πάχος ενδομητρίου >7 χιλ, παρουσία τριών ή περισσότερων ωοθυλακίων  διαμέτρου >16χιλ και οιστρογόνα 150-200pg ανά ωοθυλάκιο, Pladnic 2011) δεν περιλαμβάνει άλλες εξ΄ ίσου ή περισσότερο σημαντικές παραμέτρους όπως: τη μορφολογία (βαθμό ηχογένειας) και τον όγκο του ενδομητρίου (3D/4D υπερηχογραφία), την αγγείωση και αιμάτωση της μήτρας στο σύνολό της με τη μέθοδο Doppler που αποτελούν σημαντικούς και δυνητικά διαχειρήσιμους δείκτες υποδεκτικότητας. (Όγκος ≤2,5 κ.ε. σχετίζεται με μειωμένη υποδεκτικότητα, Ng 2009).  Με σκοπό τη βελτίωση των ποσοστών εμφύτευσης και εγκυμοσύνης,  προτείνουμε ένα διευρυμένο πρωτόκολο σε κύκλους IVF  που αφορά την υποδεκτικότητα της μήτρας στο σύνολό της (Uterine Receptivity) με τον νεο-εισαγόμενο τίτλο «το Βιοφυσικό Προφίλ της Μήτρας-ΒΠΜ» (Biophysical Profile of the Uterus) σε αντιπαραβολή με το Βιοφυσικό Προφίλ του Εμβρύου της Εμβρυο-μητρικής Ιατρικής. Συμπεριλαμβάνει την Doppler ανάλυση της αιματικής ροής τόσο στο ενδομήτριο όσο και στο μυομήτριο (με 12 συνολικά παραμέτρους, 4 βασικές με 3 υπο-παραμέτρους έκαστη). Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα διαπιστώνεται θετική συσχέτιση μεταξύ των ποσοστών εμφύτευσης/εγκυμοσύνης και της βαθμολογίας στη σχετική Κλίμακα του ΒΠΜ (Score: 4-12). Υπερτερεί σαφώς του κλασικού πρωτόκολου (ελλιπές) αν εξαιρέσουμε το ότι είναι σχετικά χρονοβόρο και απαιτεί την παρουσία εξειδικευμένου στους υπερήχους. Ωστόσο, μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμο σε ειδικές περιπτώσεις όπως σε άτομα με φτωχή ανταπόκριση ή με ιστορικό επανειλημένων αποτυχιών. Χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.

 

Γράφει η κ. Άρτεμις Καρκανάκη, Γυναικολόγος Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Fivi

 

Ένα ζήτημα που απασχολούσε και συνεχίζει να απασχολεί την γυναίκα που πρόκειται να υποβληθεί σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, είναι η φαρμακευτική αγωγή που θα πρέπει να λάβει.

Το παρόν άρθρο έχει σκοπό να δώσει απαντήσεις στις πιο συχνές ερωτήσεις που θέτουν οι γυναίκες.

1. Τι φάρμακα χρησιμοποιούμε στην εξωσωματική;

Τα φάρμακα που λαμβάνουμε στην εξωσωματική γονιμοποίηση, είναι ορμόνες σε ενέσιμη μορφή, που γίνονται στην κοιλιά η γενικότερα στον υποδόριο ιστό με μικρές βελόνες, όπως αυτές που έχουν οι αντιπηκτικές ενέσεις.

2. Είναι επικίνδυνα τα φάρμακα της εξωσωματικής;

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούμε στη διάρκεια θεραπείας εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι ορμόνες, ακριβώς όπως αυτές που παράγει το σώμα μας. Απλώς για κάποιες ημέρες χρειαζόμαστε να έχουμε υψηλότερα επίπεδα τέτοιων ορμονών, είτε για να ξεγελάσουμε το σώμα μας είτε  για να τις  αυξήσουμε  σε  συγκεκριμένα επίπεδα στο αίμα μας.

Συνεπώς, είναι ουσίες που γνωρίζει το σώμα μας. Η έκθεση σε υψηλότερα επίπεδα είναι για πολύ μικρό χρονικό διάστημα.

3. Πόσο καιρό χρειάζεται να λαμβάνουμε φάρμακα στην εξωσωματική γονιμοποίηση;

Το διάστημα αυτό είναι 10-12 ημέρες. Συνεπώς πολύ σύντομο. Στην προετοιμασία για την εμβρυομεταφορά συμπληρώνουμε τις δικές μας ορμόνες προκειμένου να έχουμε σταθερά επίπεδα ορμονών ικανά να υποστηρίξουν την εγκυμοσύνη, όπως γίνεται και στη φύση. Εξάλλου, μετά την «εργασία»  αυτή την αναλαμβάνει ο πλακούντας και οι ορμόνες παράγονται σε πολύ υψηλά επίπεδα από την ίδια την εγκυμοσύνη.

4. Τα φάρμακα της εξωσωματικής γονιμοποίησης προκαλούν καρκίνο μαστού;

Η πεποίθηση αυτή είναι αφοριστική, απλουστευτική και εντελώς γενικευμένη! Αν ήταν τόσο απλό, όλες οι γυναίκες που έχουνε υποβληθεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση θα είχαν καρκίνο μαστού. Στις μέρες μας οι δόσεις των ορμονών και τα χρονικά διαστήματα λήψης τους είναι πολύ μικρά. Σαφώς πρέπει να υπάρχει όριο στον αριθμό των διεγέρσεων στις οποίες υποβάλλεται μια γυναίκα και σίγουρα, είναι επιβεβλημένο να γίνεται έλεγχος των μαστών για να αποκλεισθεί η ύπαρξη ύποπτων ευρημάτων πριν την έναρξη της εξωσωματικής.

Στη FIVI κάθε θεραπεία είναι εξατομικευμένη με γνώμονα την ασφάλεια και την φροντίδα του υποβοηθούμενου προσώπου!